Wednesday, April 27, 2011

Múinteoir eile ag cleamhsán

Múinteoir eile ag cleamhsán

le

Rónán Gearóid Ó Domhnaill




Is múinteoir mé ach is annamh a labhraim faoi mo phost taobh amuigh den scoil. Tá an t-ábhar i mbéal an phobail agus tá tuairim ag gach mac máthair faoi, go hiondúil tuairim neamhfheasach. Creideann go leor daoine fós nach bhfuil cáiliocht speisilata ag teastáil leis. Dar leo is féidir gach duine a bheith ag múineadh agus an té nach bhfuil ábalta múineann sé. Cuireann a léithéid aineolas ionadh orm ach tá an meoin sin go daingean in aigne ar go leor daoine.
Faigheann na duine a dtuairimí ón meáin agus is léir go hfuil clár ag an meán i gcoinne na múinteoirí. Ní léiríonn siad na fíricí nó an suíomh mar atá sé mar ní oireann sé an clár atá acu. Le teacht an cúlú eacnamaíochta tháinig siosma idir an earnáil poilí agus príoháideach agus cothaítear an siosma sa mheáin. De réir dealraimh is sceilpín gabhair don cúlú eacnamaíochta iad na múinteoira. Is seafóid amach is amach é agus buíochas le feachtas éifeachtúil fuair na múinteoirí trí gearradh pá laisitigh de dhá bhlian agus fós tá daoine ag casoid go dtuillleann siad turastal ró ard.
Deirtear liom go minic go bhfuil saol breá ag múinteoirí. Nach bhfuil laethannta saoire fada acu? Ní mar a shíltear a bhítear áfach. Do go leor múinteoirí is am neamhchinnteachta é an samhradh. Níl an phost tar éis na laethannta saoire acu agus caitheann siad post eile áit éigin a fháil . Níl ach conradh bliaintúil ag timpeall 25% na múinteoirí atá fostaithe faoi láthair ní labraítear faoi phost buan níos mó. Níl a léithéid sa Bhreatain agus fostaítear an múinteoir le conradh buan laithreach baill. Níl an spreagadh céanna ag múinteoir sealadach, an múinteoir fánach. Cé go glactar a leithéid i measc na múinteoirí, fadtéarma ní saol ceart é.
Ní dhéanann na múinteoirí puinn oibre. Ní oibríonn siad ach 22 uair sa tseachtain. Creidtear nach ndéanann siad aon ullmhúchán don ranganna agus níl aon cóipleabhair le ceartú acu. Cé nach dtosnaíonn na ranganna go dtí a naoi, tá an chuid is mó den na múinteoirí ar scoil ag a hocht, uaireannta níos luaithe má tá coinne le tuismitheoir acu. Mar is eol do gach tuismitheoir tá an t-úafás freagracht ag baint le deiláil le déagóir amháin agus mar mhúinteoir is sórt bainisteoir agus tuismitheoir thú ag bainistiocht timpeall 120 déagóir. Tógann sé neart ama agus is annamh a chríochnaíonn an lá ag a ceathair.


Bhí stádas ard ag na múinteoirí tráth ach d’athraigh sé le linn an Tíogar Ceiltigh. Tá na gardaí agus altraí sa suíomh céanna ach cén fáth nach bhfuil an drochmheas céanna ag daoine ar dhoctúirí a thuilleann i bhfad níos mó airgid? Cinnte, ní féidir a shéanadh nach bhfuil roinnt múinteoirí ábalta. I ngach gairm tá a léithéid ann. Ó am go ham déanann dochtúirí botún marfach ach tá ómós fós ag an bpobal don ghairm ach in aigne an phobail tá gach múinteoir mar a chéanna. B’fhéidir go ndéanann doctúirí rud éicint luachmhar ach cuireann múinteoirí le forbairt agus oideachas ár leanaí. Nach bhfuil sé luachmahr freisin? Cuireann an easpa meas isteach ar mhúinteoirí agus is minic a spreagtar an drochmeas seo sa mbaile. Is féidir na daltaí rud éicint maslach a scríobh ar an Idirlíon ar ratemyteachers. An rud is measa áfach ná go n-ionsaítear go fisicúil múinteoirí sa rang agus glactar mar chuid den phost é.
Baineann an múinteoireacht le níos mó ná cúrsaí acadúil. Déantar talamh slán de mhúinteoirí go dtagann siad cabhair agus tacaíocht do imeachtaí spóirt, díospóireachtaí, nó seóanna ceoil. Cothaíonn a leithéid féinmhúinín i measc déagóirí neamhdhaingean. Tá dualgas agus tiomantas le feiceáil ó mhúinteoirí ann agus chun na fírinne a rá níl an tiomantas céanna ag múinteoirí i dtíortha eile. Má leannan an drochchaint faoi mhúinteoirí ar aghaidh beidh a leithéid i mbaol.
Deirtear go bhfuil na múinteoirí ag cnáimhseáil go síoraí agus tuigim go bhfuil an phobal bodhar ag éisteacht leo ach tá leas na múinteoirí ceangailte le leas na bpáistí. Dúradh linn go minic go bhfuil caighdeán ard oideachais sa tír seo ach de réir na staististicí is deireannaí tá fadhanna le scileanna litearthachta agus uimhearthachta ag go leor daltaí. Ag an am céanna nuair a tháinig an cúlú eacnamaíocht tháinig gearrú ar Chúntóirí um Riachtanais Speisialta. Déantar gearrú i bpostanna gan smaoineamh ar na himpleactaí. Ceaptar go rabairne fós in áit rud éicint luachmar, í an oideachas sa tír seo. Má gearrann tú postanna éireoidh cúrsaí níos measa do na páistí agus ní dóigh liom go bhfuil impleactaí dearfach don tsochaí ag baint leis.. Ina theannta sin San Aontas Eorpach níl ach 21 dalta sa rang, sa tír seo áfach tá 30 ann agus beidh an méid sin ag ardú. Ní bheidh an deis céanna ag an dalta lag as seo amach agus níl aon amhras ach go mbeidh an dalta ‘maith’ i gcruachás fresin.
Ag breathnú ar chlár teilifíse ar nós Frontline is léir go beag an taithí faoi mhúinteoirechta atá ag na léirmheastóirí. Lahraítear faoin oideachas i dtéarmaí eacnamaíochta ach ní comhlacht nó gnó an oideachas. Nílimid ag obair le earra, táimid ag obair le duine óg.
Mar fhocal scoir tugaim aitheantas go bhfuil go leor daoine go fuailingt faoi láthair ach is beag an ciall a dhéanann sé an milleán iomlán a chuir ar na múinteoirí.

The Island of Hy Brasil

The Island of Hy Brasil


By



Rónán Gearóid Ó Domhnaill



Ireland lay on the edge of the world until Columbus proved otherwise in 1492. The mysterious Atlantic was explored by sailors such as Saint. Brendan (†577) and one of islands he came across on his voyages was Hy Brasil, the Irish Atlantis, which he referred to as The Promised Land.

It got its name from the Irish Uí, meaning descendant of Bresal, meaning beauty. Bresal was of the Fir Bolg and it was after one of his daughters, Galvia, that Galway got its name. It was suggested that the country of Brazil was named after the island, but it actually got its name after the red coloured Brazil wood. Other names for the island included Tir fo-Thuin (Land Under the Wave), Mag Mell (Land of Truth), Hy na-Beatha(Isle of Life), and Tir na-m-Buadha (Land of Virtue).
There is a description of the island the 9th century biography of Saint Brendan Navigatio Sancti Brendani which was a medieval bestseller. The island was described as being shrouded in mist, visible for one day only every seven years, circular in shape with a river running across its diameter. Though visible it could not always be reached.

Its exact location has never been clarified. In 1325 the Genoese cartographer Dalorto placed it west of Ireland, later it appeared southwest of Galway Bay. Some said it was off the Kerry Coast. On some 15th century maps, islands of the Azores appear as Isola de Brazil, or Insulla de Brazil. A Catalan map from 1480 labels two islands "Illa de brasil", one to the south west of Ireland one south of "Illa verde" or Greenland.
Over the centuries many sought it. Indeed, Christopher Columbus may have gone looking for it when he went to Galway in 1477 to follow up on the stories he had heard of land to the west.In the 15th-century The Book of Hy-Brazil was written in both Irish and Latin giving lists of diseases, their symptoms and cures under various columns.

A considerable amount was written about the island in the 17th century. One of the most famous visits to Hy-Brasil was in 1674 by Captain John Nisbet of Killybegs. He and his crew were familiar with the waters of west.One day a fog came up and when it lifted, the ship found itself perilously close to rocks. While getting their bearings, the ship anchored in three fathoms (one fathom =six feet) of water, and four crew members rowed ashore to visit Hy-Brasil. They spent a day on the island, and returned with silver and gold given to them by an old man who lived there.
In his work A Chorographical Description of West or H-Iar Connaught (1684) the historian and last chief of the O Flaherty clan of Galway, Ruaidhrí Ó Flaithbheartaigh (1629 – 1718 ) or Roderick O’Flaherty wrote about the island.
He recalls a tale about a man Murrough Ó Laoí from Iross-Ainhagh, in the south side of the Barony of Ballynahinshy, about nine leagues (one league=3.45 miles/5.5 km) from Galway who had visited the island for two days. While out rambling in 1668, Morogh encountered three men, who kidnapped him and brought him to the island, where the people could speak both English and Irish. From the island he could see The Aran Islands as well as Golamhead and Irrosghill (South Connemara). When he came to he found himself at Seapoint, just outside the city of Galway, not knowing how he got there. He began to practice medicine seven years later with great skill although he had never being to any medical school.
John O'Donovan (1806-1861) from Kilkenny was one of Irelands greatest scholars and internationally renowned for his work on folklore and the Irish language. He was recruited to the Topographical Department of the first Ordnance Survey of Ireland under George Petrie in October 1830 and worked diligently for the Survey on place-name researches until 1842. It was inevitable that he would come into contact with the name of the island. In another version of the tale a version given to him in 1839, Ó Laoí was a member of a ship's crew who landed on the island, and was warned off by a man who told them it was enchanted. As they were leaving, the man gave Ó Laoí a book, telling him not to open it for seven years. Ó Laoí obeyed the instructions, and was able to practise surgery and medicine. The book remained in the family after his death but on further enquiry O'Donovan was told that Ó Laoí’s descendants had recently sold the book in Dublin.

The island was still being marked on sea charts in the 19th century. J. Purdy’s chart of 1830 stated that “Brazil Rock” could be found at 51°10' N and 15°50' W.
an still appeared under that name until1865, when as its location could not be verified it was removed from maps.

It was suggested in 1870 that the mysterious island could The Porcupine Bank, a shoal raised area of seabed with cold-water corals in the Atlantic Ocean about 200 km/124m west of Ireland discovered in 1862. The last documented sighting of Hy-Brasil was in 1872, when the historian T. J. Westropp and several friends saw the island appear and then vanish. This was Westropp’s third view of Hy-Brasil, but on this voyage he had brought his mother and some friends to verify the existence of Hy-Brasil.

Scientists today believe sightings of the island believe are the results of a mirage, but this does not take away from the beauty of the legend.
Even today, it still continues to inspire authors, most notably Peter Treymayne who wrote a charming story My Lady of Hy Brasil and Nuala Ní Dhomhnaill who wrote a very fine poem as Gaeilge enitled An Bhreasaíl. As the seanchaí Eddie Lenihan once remarked ‘if you have no magic in your life you are living in a sad place’.


Wednesday, April 6, 2011

An Dhanóib Ghlas

An Dhanóib Ghlas


le


Rónán Gearóid Ó Domhnaill




Mothaíonn tú an sean aimsir i Vín, príomhchathair na hOstaire. Feiceann tú rianta láidir na hImpire agus cé nach bhfuil sé soiléir i dtosach tá nasc níos sine ná míle bliain idir an tír seo agus an chathair álainn seo.
I gcroílár na cathrach tá an Steffl, ceann de na hardeaglaise is sine san Eoraip, ann. Buail iteach agus sa siopa beag ar chlé tá cloch ar an mballa, cloch darbh ainm Kolmanistein. Tháinig Éireannach darbh ainm Colman go Baile beag gar don Vín sa bhliain 1012 agus é ar a bhealach go Iarúsailaim., bhí cuma ait air, dar le muintir na háite agus níor thuig siad a chuid Ghaeilge. Chreid siad go raibh sé ag spiaireacht agus crochadh Colman bocht gan moill ó chrann talmhaíocht. Tamaill ina dhiadh sin thosaigh an crann ag bláth agus tógadh mar mhíorúilt é. B’éarlamh na hOstaire é Colman go 1663. Dúradh go gcrochadh é ar an Kolomanistein agus dúradh fresin go raibh a fhuil le feiceáil ar an gcloch. Nuair a tháinig oilithreach isteach chuimil sé an cloch agus thug sé cosaint dó.
Tháinig na Manaigh Beinidicteach Éireannach ó Regensburg sa Ghearmáin go Wín sa 12ú haois déag agus tógadh an mainistir sa bhlian 1155 agus tá an Schottenkirche fós ann. In aice leis fuair ceann de na seangheataí na cathrach an t-ainm Schottentor nó geataí na hÉireannaigh (ní dhearna na hOstairaigh aon difríocht idir na Albannaigh agus na hÉireannigh) agus inniu sin ceann de na stadanna U-Bahn den líne U2.
In aimsir na Péindlithe tháinig Na Géanna Fiáine. Bhí Impireacht mór ag an Bhanimpire MariaTheresia agus bhuaigh na hÉireannaigh clú agus cáil mar shaighdiúirí. Ba ghinearál marcshula é Carl Claudius O’Donell in aimsir na Cogadh Seacht mBliain (1756-63). Bhí na hainmeacha marascal machaire Browne agus De Lacy i mbéal an phobail ag an am freisin. I gceantar 23 (tá 23 ceantar sa chathair agus uimhir ag gach ceann dóibh) tá sráid Uí Bhrian nó O’Brien Gasse ann tar éis Barún Johann von O’Brien a bhuaigh cath i gcoinne Napoleon sa bhliain 1809. Tá fiannaise ann go raibh na huaisle ag ceiliúradh lá Fhéile Phádraig sa bhliain 1766 agus bhí bratacha glasa ag crochadh sa Hoburg, an pálás impireach. Labhair siad Fraincis, teanga na huaisle ansin, agus Gaeilge le chéile.
Os comhair an Schottentor tá eaglais ón naoú haois déag darbh ainm Votivkirche. Tógadh é sa bhliain 1855 mar bhuíochas Dé (Votiv). Dhá bhliain roimhe rinne gréasaí bróg iarracht an Kaiser Franz Josef a mharú. Stopadh an feallmharú le Ginerál Maximillian O’Donell von Tyrconnell a raibh i gcomhluadar an Kaiser. B’é an Barún von Banfield ceann de na pilóidí is cáiliúla sa Chéad Cogadh Domhanda. Bronnadh an bonn is airde, An Ord Maria Theresa, dó. Gach uair a thug sé cuairt ar Vín, go dtí a bhás sa bhlian 1986, bhí garda ónóra ina seasamh os comhair a hóstán, ómós a thugtar go hiondúil do uachtaráin amháin.
Le briseadh an Impireacht tar éis an Chéad Cogadh Domhanda. D’éirigh an Ostair níos lú agus rinneadh dearmad ar thionchar na hÉireannaigh.
Tháinig an cultúr Éireannach ar ais deireadh an 20ú haois nuair a tháinig na pubanna sna nócaidí agus feiceann tú ainmeacha ar nós Charley P’s, Flanagans agus Molly Darcys chomh maith le roinnt pubanna éireannach nach bhfuil ceangail dá laghad acu len tír seo agus tá tóir ag na hOstairigh orthu. Tá siad sa bhfaisean agus faigheann siad seans a gcuid Béarla a chleachtadh. Tá dúil orthu ar an uisce beatha freisin agus tá siopa darbh ainm The Potstill le breis agus trí chéad fuisce difrúil ann.
Tá níos mó ag baint len cultúr Éireannach ná na pubanna áfach. Bunaíodh Cumann Céilí Vín i 1986 agus tá cumannn cultúrtha ann freisin, an Austro-Irish Society. Fiú amháin ar an Ollscoil tá cúrsa Gaelach ann. Bunaíodh The Vienna Gaels, foireann peil Gaelach sa bhliain 2004 agus imríonn siad ar fud na hEoraip ach go háirithe i gcoinne clubanna eile i Munich, Copenhagen agus Budapest. Cé go bhfuil neart Éireannaigh le feiceáil ar an bhfoireann tá suim ag na hOstairigh freisin. I measc peil na mban mar shampla is an Vín an chuid is mó den fhoirne.
Tá ceilúradh Lá Fhéile Phádraig ag dul ó neart go neart chuile bhliain agus b’fhéidir go mbeidh an brat glas ag crochadh arís go luath sa Hofburg.

Téann Aer Lingus go Vín agus Ryanair go Bratislava (uair a chloig ó Wín)